siamskies

ขอบเขตการมองเห็นดาวของมนุษย์โดยทั่วไปจะอยู่ที่ราว 6 แมกนิจูด กาแลกซี่ Triangulum หรือกาแลกซี่ Pinwheel ที่แปลว่ากังหันลมในกลุ่มดาวไทรแองกูลั่มหรือสามเหลี่ยม มีความสว่าง 5.8 แมกนิจูด ดูเหมือนจะสว่างจนมองเห็นได้แต่ในความเป็นจริงกลับเป็นการยากที่จะมองเห็นด้วยตาเปล่า เพราะวิธีการคำนวณความสว่างนั้นจะมีพื้นที่ผิวมาเกี่ยวข้องด้วย เอ็ม 33 หรือกาแลกซี่ไทรแองกูลั่มมีขนาดใหญ่พอสมควรทำให้ค่าความสว่างที่ 6 แมกนิจูดถูกกระจายออกไปทั้งพื้นที่ผิวของกาแลกซี่ ความสว่างพื้นผิวหรือ Surface Brightness ก็เลยต่ำ เป็นการยากที่จะมองเห็นด้วยตาเปล่า แต่ก็เป็นไปได้ในคืนที่ฟ้าใส มืด และคนสังเกตมีทักษะการดูที่ดี เมื่อปลายเดือนตุลาคมระหว่างรอชมดาวอัลกอลหรี่แสงที่อำเภอบ้านหมี่ ผมใช้กล้องสองตาขนาด 8x40 กวาดจากกาแลกซี่แอนโดรเมด้าผ่านดาวเบต้าแอนโดรเมเดไปอีกราวเท่าตัว ครั้งแรกมองข้ามไปไม่พบอะไรแต่เมื่อสายตาเริ่มชินก็มองเห็นฝ้าวงรีจางมาก ขนาดใหญ่พอสมควร เมื่อดูด้วยกล้องสะท้อนแสง 8 นิ้ว เอ็ม33มีใจกลางสว่างฟุ้งเป็นรูปวงรี เมื่อดูไปนานๆจะเริ่มจับแขนกังหันสองฝั่งตรงข้ามกันได้ด้วยการมองเหลือบ ฝั่งทางทิศเหนือจะใหญ่และ...

ภาพสเก็ทช์เอ็ม 15 จากกล้องสะท้อนแสง 8" ที่กำลังขยาย 133 เท่า หนึ่งในห้ากระจุกดาวทรงกลมในแมสซายเออร์แคตตาลอคที่สว่างกว่าแมกนิจูด 7 เอ็ม15 สว่างคาบเส้นกับขอบเขตที่จะมองเห็นด้วยตาเปล่าพอดีคือแมกนิจูด 6 ตำแหน่งหาไม่ยากอยู่ใกล้หัวม้าเปกาซัส ให้ลากเส้นจากดาว Theta Pegasi (θ Peg)ไปที่ Epsilon Pegasi  (ε Peg) , เอ็ม 15 จะอยู่เลยออกไป 4 องศา หากฟ้ามืดพอบางคนก็เห็นได้ด้วยตาเปล่า ถ้าดูด้วยกล้องสองตาหรือกล้องเล็งจะคล้ายดาวแต่ไม่สว่างคมเป็นปลายเข็ม เอ็ม 15เป็นวัตถุที่ดูได้สนุกเพราะมองเห็นต่างกันเมื่อใช้กล้องดูดาวต่างขนาดต่างกำลังขยาย ทำให้เหมาะมากสำหรับงาน Star Party ผมเคยดูด้วย Borg 4 นิ้วที่กำลังขยาย 35เท่ามองเห็นเป็นลูกบอลฝ้าทรงกลมขนาดเล็ก ที่ 85เท่าขนาดใหญ่ขึ้น มีลักษณะไม่สมมาตร ฝั่งทางทิศเหนือจะใหญ่และสว่างกว่าทางทิศใต้ มองเหลือบจะเห็นแถบมืดพาดยาวตามแนวตะวันออกะวันตกทำให้ดูเหมือนมีแขนยืดออกไปสองข้าง ใจกลางสว่างมาก แยกดาวออกเป็นเม็ดได้บริเวณใจกลางด้วยการมองเหลือบราว 10-20 ดวง ภาพเสก็ทช์จากกล้องดูดาวหักเหแสงขนาด 4" ที่กำลังขยาย 85 เท่า ลองเปรียบเทียบกับภาพบน เม...

  ฟ้าจะดีหรือไม่ดีนอกเหนือการควบควบคุมของมนุษย์ สิ่งที่นักดูดาวพอจะทำได้ยามฟ้าปกคลุมด้วยหมอกควันและมลภาวะทางแสงคือเลือกออบเจคที่เหมาะสม หากยังจำกันได้ปลายกันยายน 2562 มีความกดอากาศสูงแผ่ลงมาสองสามวันแล้วถอยกลับไป คืนวันที่ 28 ต่อ 29 กันยายน 2562 เป็นช่วงที่ความกดอากาศสูงถอยกลับไปได้วันสองวัน ผลที่ตามมาคือท้องฟ้าขุ่นเต็มไปด้วยหมอกควัน ดาวที่เคยเต็มฟ้าเหลือแค่กลางศรีษะ มีน้อยดวงจนนับได้ ฟ้าแบบนี้ตัวเลือกก็คือกระจุกดาวที่สว่างและเนบูล่าดาวเคราะห์ที่มักจะเล็กแต่สว่างมากจนดูได้แม้กระทั่งจากในเมือง ผมเลือกลูกบอลสีฟ้า Blue snowball หรือ NGC7662 เนบูล่าดาวเคราะห์ที่พอดูได้ยามฟ้าเป็นแบบนี้ NGC7662 อยู่ตรงปลายแขนแอนโดรเมด้าฝั่งที่ถูกล่ามโซ่ ท้องฟ้าชานเมืองในคืนฟ้าใส เราน่าจะพอมองเห็นโอมิครอน (ο And) และอิโอต้าแอนโดรเมเด (ι And) ที่สว่างประมาณแมกนิจูดที่สี่ (ดาวทั้งสองเรียงเป็นโซ่ตรึงแขนแอนโดรเมด้าเอาไว้) NGC7662 อยู่ระหว่างดาวสองดวงนี้ แต่หากฟ้าแย่จนมองไม่เห็นด้วยตาเปล่าก็ต้อง Hop ไกลหน่อย จุดเริ่มอาจเป็นกาแลกซี่แอนโดรเมด้าก็ได้ ในกล้องเล็ง Blue snowball ดูเหมือนดาวแต่มีสีฟ้า กล้องดู...

NGC6888 สเก็ทช์โดยผู้เขียน WR136 คือดาวสว่างดวงทางซ้ายมือของสี่เหลี่ยมข้าวหลามตัด NGC 6888 ในกลุ่มดาวหงส์ เป็น Emissions Nebula ที่อยู่ห่างออกไป 5,000 ปีแสง เกิดจากฟองกาซร้อนที่ถูกพัดออกมาจากดาวประเภทวูล์ฟ-ราเยท์ ชื่อWR136 ที่ปล่อยพลังงานออกมาเท่าๆกับดวงอาทิตย์หนึ่งดวงทุก 10,000 ปี และดาวWR136 ก็อยู่ในช่วงสุดท้ายของชีวิต คาดว่าจะระเบิดเป็นซุปเปอร์โนว่าอีกราวหนึ่งล้านปีข้างหน้า ตำแหน่งห่างจากดาวใจกลางหงส์หรือแกมม่าซิกนี่ (γ Cygni) ไปทางตะวันออกเฉียงใต้ราว 3 องศา วัดความสว่างรวมได้ 7.4 แมกนิจูด เนื่องจากมีขนาดใหญ่พอควรทำให้ความสว่างพื้นผิวต่ำมาก เนบูล่ามองเห็นเป็นรูปโค้งเกือบครึ่งวงกลมทำให้ได้ชื่อว่า Crescent ค้นพบโดยวิลเลี่ยม เฮอร์เชลล์ ในวันที่ 15 ธันวาคม ปี 1792 การสังเกตครีสเซนท์เราต้องการกล้องดูดาวขนาด 8 นิ้วขึ้นไป ท้องฟ้าต้องใส มืดพอและต้องมีฟิลเตอร์ OIII หรือ UHC ในคืนที่ผมดูแม้ฟ้ารอบด้านไม่ดีนัก โชคดีที่แถวหงส์ฟ้าใสพอดี ตำแหน่งแน่นอนหายากหน่อยเพราะเรามองไม่เห็นเนบูล่า ให้สังเกตดาวสว่างสี่ดวงเรียงเป็นรูปสี่เหลี่ยมข้าวหลามตัด ตัวเนบูล่าดูยากมาก ฟิลเตอร์UHC ช่วยเพิ่มคอน...

หนึ่งในเซอร์ไพรส์ของสวรรค์ ดาวสว่างแมกนิจูด 4 ที่ดูธรรมดาใกล้ดาววีก้าที่ชื่อแอพซิลอนไลเร (ε Lyrae) ดาวที่มองเห็นตาเปล่าว่าเป็นดาวเดี่ยวดวงนี้ คนตาดีอาจมองเห็นเป็นสองดวงได้ด้วยตาเปล่า หากไม่เห็นก็สามารถใช้กล้องสองตาเป็นตัวช่วย แอพซิลอน1 จะเป็นดวงทางทิศเหนือ แอพซิลอน2 คือดวงทางทิศใต้ หากว่าเราดูให้ใกล้เข้าไปอีกด้วยกล้องดูดาว จะพบว่าทั้งสองดวงต่างก็มีคู่ของตัวเองที่ใกล้กันมาก กล้องสะท้อนแสงขนาด 8 นิ้ว ที่ 130 เท่าเริ่มแยกดาวทั้งหมดออกมาเป็นคู่ 4 ดวง ผมลองใช้กำลังขยายมากกว่า 200 เท่าพบว่าเกินขีดจำกัดของกล้องสะท้อนแสงที่ใช้อยู่ที่จะแยกดาวออกมาเป็นคู่ได้แล้ว แอพซิลอน-1 เอ และ แอพซิลอน-1 บี ห่างกัน 2.3 อาร์คเซคั่น ส่วนแอพซิลอน-2 ซี และแอพซิลอน-2 ดี ห่างกัน 2.4 อาร์คเซคั่น เมื่อเทียบกับระยะห่างของแอพซิลอน 1 และแอพซิลอน 2 ที่ดูได้จากกล้องสองตาที่ 208 อาร์คเซคั่นเรียกว่าใกล้กันมาก ทั้งสี่ดวงลักษณะที่เห็นคล้ายกันมาก มีสีขาวและความสว่างที่เรียกว่าใกล้เคียงกัน ระบบดาวแอพซิลอนไลเรห่างจากเราไปราว 160 ปีแสง คลิกภาพเพื่อขยาย Name: Double-Double Catalog number: Epsilon Lyrae Type: Mul...