Messier4 Cat’s Eye Cluster

ในฤดูฝนหากเทวดาเป็นใจ ท้องฟ้าทางทิศใต้จะเต็มไปด้วยดาวสว่างเกลื่อนฟ้า เป็นเวลาที่เรามองเข้าไปยังใจกลางทางช้างเผือก นอกจากดาวแล้วยังเต็มไปด้วย เนบูล่า กระจุกดาว อีกจำนวนมาก

กลุ่มดาวแมงป่องหรือกลุ่มดาวประจำราศีพิจิกเป็นกลุ่มดาวที่สังเกตง่าย เพราะการเรียงคล้ายตัวแมงป่องหรือเบ็ดตกปลา มีดาวสว่างที่สุดสีออกแดงอยู่ตรงกลาง ดาวดวงนี้มีชื่อไทยว่า “ปาริชาติ” หรือ Antares เป็นตัวอย่างของดาวยักษ์แดงที่อยู่ในช่วงบั้นปลายชีวิต

จากดาวปาริชาติราว 1 องศาไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ เมื่อดูด้วยกล้องสองตาจะมีฝ้าจางเป็นรูปทรงกลมอยู่ในฟิลด์เดียวกัน และหากดูผ่านกล้องดูดาวที่กำลังขยายที่เหมาะสม ที่เป็นฝ้าฟุ้งนั้นคือเม็ดดาวจางและเล็กเกาะรวมกันแน่นจนมองคล้ายเป็นลูกบอล นี่ก็คือสิ่งที่นักดาราศาสตร์เรียกว่ากระจุกดาวทรงกลมหรือ Globular Cluster

กระจุกดาวทรงกลมเป็นกลุ่มของดาวฤกษ์ที่เกาะกันอย่างหนาแน่น จะมีดาวแน่นมากบริเวณใจกลางและจะเบาบางออกไปด้านนอก แต่ละกระจุกมีสมาชิกราว 1,000 - 1,000,000 ดวง โดนยึดกันไว้ด้วยแรงโน้มถ่วงที่สูงมาก

กระจุกดาวทรงกลมมีอายุเก่าแก่ บางตัวอายุมากกว่าทางช้างเผือก เกือบทั้งหมดจะโคจรอยู่รอบใจกลางของทางช้างเผือก กระจุกดาวทรงกลมที่มองเห็นใกล้ดาวปาริชาติ ชาร์ล แมสซายเออร์ ได้บรรจุเข้าไปในแมสซายเออร์แคตตาล็อคเป็นลำดับที่ 4 เมื่อปี คศ.1764 จึงเป็นที่รู้จักกันโดยทั่วไปในชื่อ แมสซายเออร์ 4

เอ็ม 4 เป็นกระจุกดาวทรงกลมที่อยู่ใกล้เรามากที่สุดตัวหนึ่ง มีรายงานว่าสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าหากโอกาสเหมาะสม หากดูด้วยกล้องดูดาวจะมองเห็นโครงสร้างพิเศษ มีแถบสว่างตรงกลางพาดเลยออกไป ทำให้ดูคล้ายกับตาของแมว ทำให้เอ็ม 4 มีชื่อเล่นอีกชื่อหนึ่งคือ “Cat’s Eye”

กลางคลัสเตอร์มีเม็ดดาวเรียงสว่างยืดยาวเป็นเส้นโค้งน้อยๆตามแนวทิศเหนือ-ใต้ออกไปนอกตัวกระจุก มองเห็นดาวตรงแถบสว่างประมาณ 30-40 ดวง ตัว เอ็ม 4 ไม่กลมซะทีเดียว มีแถบมืดอยู่ทางทิศตะวันออกของแถบสว่าง แถบมืดดูคล้ายหัวลูกศรโดยปลายลูกศรชี้ไปทิศใต้

สำหรับผมก่อนปี 2009-2010 เอ็ม 4 สามารถดูได้จากฟ้าชานเมืองกรุงเทพอย่างบางพลี ด้วยกล้องดูดาว 4 นิ้ว สามารถแยกดาวในคลัสเตอร์เป็นเม็ดได้เวลามองเหลือบ แต่ปัจจุบันนี้มองไม่เห็นเอ็ม 4 แล้วเนื่องจากมลภาวะทางแสง

คลิกภาพเพื่อขยาย

Name: Cat’s Eye Cluster
Catalog No.: Messier4, NGC6121
Type: Globular Cluster
Visual Magnitude: 5.6
Dimension: 8.7’
Constellation: Scorpius
Distance: 7200 ly

Coordinates:
RA: 16h 24m 37.83s
DEC:-26° 33’ 43.2”