แมกนิจูดมาตรวัดความสว่างของดาว

Hipparchus 190-120 BC
Cr: Wikipedia

มาตราวัดความสว่างของดาวเราใช้ระบบแมกนิจูดหรือโชติมาตร เชื่อหรือไม่ว่าระบบนี้คิดมาตั้งแต่ 129 ปีก่อนคริสตศักราชโดยฮิพพาร์คัส (Hipparchus) นักดาราศาสตร์ชาวกรีก

ฮิพพาร์คัสจัดทำรายการดาวที่รู้จักโดยเรียกดาวที่สว่างที่สุดว่า “of the first magnitude” แปลว่า “ใหญ่ที่สุด” หรือ “สว่างที่สุด” ดวงที่สว่างรองลงมาเรียกว่า “of the secound magnitude” หรือสว่างอันดับสอง เรื่อยไปจนถึงดาวหรี่ที่สุดที่เขามองเห็นได้เรียกว่า “of the sixth magnitude”

เวลาผ่านไปเกือบสามร้อยปีในปี คศ. 140 คลาวดิอัส พโตเลมี (Claudius Ptoleme) นำระบบนี้มาใช้ในรายชื่อดาวของเขาด้วย วิธีการและระบบที่มีดาวเล็กที่สุดคือ “แมกนิจูดที่หก” นี้ใช้งานได้ดีมาถึง 1400ปี

จนกระทั่ง...

กาลิเลโอได้ใช้กล้องดูดาวที่สร้างขึ้นมาส่องดูท้องฟ้าแล้วพบว่ายังมีดาวที่สว่างน้อยกว่าตามองเห็นหรือแมกนิจูดที่หก


ตั้งแต่นั้นมาอุปกรณ์ดูดาวก็มีขนาดใหญ่ขึ้นและคุณภาพดีขึ้นเรื่อยๆ ตอนนี้กล้องสองตาที่ใช้ทั่วไปก็ไปได้ถึงแมกนิจูดที่ 9 กล้องดูดาวสะท้อนแสงขนาด 6 นิ้วก็อาจดูได้ถึงแมกนิจูดที่ 13 ส่วนกล้องฮับเบิ้ลที่ลอยอยู่ในวงโคจรก็ไปได้จนถึงแมกนิจูดที่ 31

ระบบแมกนิจูดก็ได้รับการปรับปรุงตลอดมาเช่น มีการกำหนดอัตราส่วนเฉพาะลงไปเป็นสมการ หรือนักดาราศาสตร์ได้เพิ่มแมกนิจูดที่ 0 และตัวเลขติดลบเพื่อแก้ปัญหาว่าดาวแมกนิจูดที่ 1 สว่างกว่าสมการที่คิดไว้ ทำให้เรามีดวงอาทิตย์สว่างแมกนิจูด -26.7 ดวงจันทร์ แมกนิจูด -12.5 ดาวศุกร์สว่างที่สุดราว -4.4 ดาวซิริอุสสว่าง -1.4

ปัจจุบันความสว่างของดาวจะได้รับการวัดโดยเครื่องมือเฉพาะเรียกว่า Photometer ทำให้แก้ปัญหาไปได้มาก อันที่จริงรายละเอียดของระบบแมกนิจูดยังมีอีก แต่ขอแบ่งไว้เล่าให้ฟังวันหลัง

ฮิพพาร์คัสรู้เข้าคงดีใจที่ระบบที่เริ่มต้นไว้ได้รับการใช้งานมากว่าสองพันปีนะครับ

ภาพ The School of Athens โดย Rafael ฮิพพาร์คัสคือคนที่ถือทรงกลมท้องฟ้าทางขวามือของภาพ
Cr: Wikipedia

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

กลุ่มดาวคนเลี้ยงสัตว์ : Boötes

Image
ภาพจาก Sky Safari …นั่นแน่แม่ดูดาวจระเข้ ศีรษะเหหกหางขึ้นกลางหาว ดาวนิดทิศพายัพดูวับวาว เขาเรียกดาวยอดมหาจุฬามณี... -พระอภัยมณี  บทกลอนที่คุ้นเคยเป็นอย่างดี เป็นตอนที่นางสุวรรณมาลีกำลังสอนอรุณรัศมีและสินสมุทรดูดาว กลุ่มดาวในกลอนทั้งจระเข้หรือหมีใหญ่ ดาวยอดมหาจุฬามณีหรือดาวดวงแก้วก็กำลังปรากฎให้เห็นในเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคมพอดี ดาวดวงแก้วมีชื่อตามดาราศาสตร์สากลว่าอาร์คทูรัส เป็นดาวสว่างลำดับที่ 4 บนท้องฟ้าและสว่างที่สุดในซีกฟ้าเหนือและยังเป็นยอดของดาวเรียงรูปเจดีย์อันเป็นที่มาของชื่อยอดมหาจุฬามณี กลุ่มดาวกลุ่มนี้รู้จักกันในดาราศาสตร์สากลในชื่อโบโอทิสหรือคนเลี้ยงสัตว์ เป็นกลุ่มดาวที่มีเรื่องเล่าหลากหลายตามอายุของกลุ่มดาวที่สืบย้อนไปได้ถึงยุคเมโสโปเตเมีย เรื่องเล่าแบบแรกคือ อาร์คัสบุตรชายของซูสและคาลิสโต หลังจากที่เฮราสาบให้คาลิสโตกลายเป็นหมี วันหนึ่งอาร์คัสก็มาเจอกับแม่หมีคาลิสโต แต่จำไม่ได้จึงหมายจะสังหาร ซูสยอมให้อาร์คัสทำเช่นนั้นไม่ได้จึงส่งทั้งคู่ไปเป็นกลุ่มดาวหมีใหญ่และโบโอทิสที่ตามติดหมีใหญ่ขึ้นมาทางทิศตะวันออก เรื่องเล่าอีกแบบ,uว่าโบโอทิสคืออิคารัสเจ้าของไร่องุ่น วันหนึ่งอิคาร...
Read more

Lyra, The Harp

Image
Lacerta, Cygnus, Lyra, Vu;pecula and Anser : Sydney Hall (1788-1831) Cr: Wiki Commons  Click "ไลรา" หรือ "พิณ" กลุ่มดาวที่ขนาดพอดีกับฟิลด์กล้องสองตา แม้จะเล็กแต่หาง่ายเพราะมีดาว “วีก้า” เปล่งประกายสีขาวใสสุกสกาว ตำนานของไลร้าเป็นหนึ่งในนิทานกรีกที่รู้จักกันดี ไลร้าเป็นพิณอันแรกที่สร้างขึ้นมาในโลก ทำมาจากกระดองเต่าและขึงด้วยเอ็น 7เส้น โดยเฮอร์แมสบุตรแห่งซุสกับมีอาหนึ่งในเจ็ดพี่น้องพรีอาเดสหรือดาวลูกไก่ แต่ภายหลังเจ้าของคือนักดนตรีผู้ยิ่งใหญ่ “ออฟิอัส” ครั้งหนึ่งเฮอแมสไปขโมยฝูงวัวของอพอลโล่ แต่เมื่อได้ยินเสียงพิณ อพอลโล่เลยขอพิณจากเฮอแมสแลกกับการรับโทษ ต่อมาอพอลโล่ก็มอบพิณอันนี้ให้กับออฟิอัส นักดนตรีและกวีผู้ยิ่งใหญ่ " ออฟิอัส"  เชียวชาญการร้องเพลงและดีดพิณยิ่ง ว่ากันว่าเมื่อใดที่ได้ยินเสียงพิณของออฟิอัส สายน้ำก็หยุดไหล สัตว์ร้ายกลับเชื่อง เหล่านิมฟ์หลงไหล แม้แต่ก้อนหินยังกลับมีชีวิตชีวา ออฟิอัสเป็นหนึ่งในลูกเรื่ออาร์โกที่ช่วยเจสันตามหาขนแกะทองคำ เขาบรรเลงเพลงช่วยลูกเรือทุกคนให้รอดพ้นจากบทเพลงของไซเรนที่นำลูกเรืออาร์โกร์ไปสู่ความตาย Orpheus and...
Read more

รายชื่อและคำอ่านกลุ่มดาวภาษาอังกฤษและภาษาไทย

การอ่านชื่อกลุ่มดาวบางกลุ่มเป็นภาษาละตินอ่านยาก นอกจากนี้ชื่อที่แสดงความเป็นเจ้าของสำหรับระบุชื่อดาว ว่าอยู่ในกลุ่มไหน ก็จะมีการเปลี่ยนแปลงจากชื่อกลุ่มดาวตามไวยากรณ์ภาษาละตินทำให้ยากสำหรับคนที่ไม่คุ้นเคย เช่นกลุ่มดาวหมาใหญ่ มีชื่อว่า "คานิสเมเจอร์ (Canis Major)" เมื่ออยู่ในรูปแสดงความเป็นเจ้าของ (Gennitive) จะเป็น "คานิสเมเจอริส" (Canis Majoris) ทำให้ยากแก่การจดจำเพราะกลุ่มดาวมีถึง 88 กลุ่ม ผมเจอตารางที่เวบไซด์ Sky&Telescope ที่มีคำย่อของแต่ละกลุ่มดาวไว้ด้วย จึงได้เอามารวมกับรายชื่อกลุ่มดาวไทยของสมาคมดาราศาตร์ เพราะบางครั้งเราก็ไม่ทราบว่าเราเรียกกลุ่มดาวนี้เป็นภาษาไทยแบบเป็นทางการว่าอย่างไร รวมไปถึงคำย่อของแต่ละกลุ่มดาว สำหรับคำอ่านภาษาอังกฤษทั้งรูปชื่อปกติและชื่อคุณศัพท์ลองกดดูจะมีเสียงอ่านให้ฟัง หวังว่าจะช่วยให้เพื่อนนักดูดาวมีความสะดวกขึ้นครับ Tony Flanders;  Constellation Names and Abbreviations , Sky&Telescope วิมุติ วสะหลาย; กลุ่มดาว 88 กลุ่ม , สมาคมดาราศาสตร์ไทย คำย่อ ชื่อกลุ่มดาวทางการ คุณศัพท์ ชื่อไม่เป็นทางการ คำอ่านชื่อทางการ ค...
Read more