NGC7293 Helix Nebula

เฮลิกซ์เนบูล่า ภาพกลับค่าสีจากขาวเป็นดำให้เหมือนกับภาพที่เห็นจริงผ่านกล้องดูดาว

หัวค่ำวันที่ 4 ธันวาคมที่ผ่านมาเป็นโอกาสสุดท้ายของปีที่จะดู NGC7293 เนบูล่าดาวเคราะห์ที่อยู่ใกล้โลกและมีขนาดใหญ่ที่สุดบนท้องฟ้าในกลุ่มดาวคนแบกหม้อน้ำหรือราศีกุมภ์

เฮลิกซ์เนบูล่าหรือ NGC7293 ได้ชื่อมาจากลักษณะที่เหมือนวงกลมซ้อนกันสองวงทำให้มองเห็นเป็นเกลียว ตัวเนบูล่ามีขนาดใหญ่ราว 1/4 องศาหรือครึ่งหนึ่งของพระจันทร์เต็มดวง ตัวเนบูล่าแม้จะจางมากแต่ก็มีรายงานว่ามองเห็นได้จากกล้องสองตาขนาด 50มม ซึ่งผมก็เชื่อว่ามองเห็นได้หากท้องฟ้ามืดและใสพอ

ในวันที่ผมสังเกต เฮลิกซ์อยู่สูงจากขอบฟ้าทางตะวันตกเฉียงใต้ราว 45 องศา อากาศก็ไม่ค่อยดีนักมีหมอกควันบางๆ เมื่อรวมกับแสงไฟจากตัวเมืองอำเภอบ้านหมี่ที่อยู่ด้านนี้ทำให้ท้องฟ้าดูสว่างโพลนไปหมด ดาวสว่างที่สุดที่มองเห็นราวแมกนิจูดที่ 3

ผมเริ่มต้นการเดินทางจากดาวสว่างทางทิศใต้ที่ชื่อ “ฟอมาลฮอลท์” (Fomalhult) จากนั้นเปิดแผนที่ฮอปไปจนเจอดาว “อัพซิลอน อควาริ” (ε Aqualii) เฮลิกซ์จะอยู่ราว 1/3 ของระยะทางไปดาว “47 อควารี”

เส้นทางการฮอป วงกลมสีเขียวจะมีขอบเขตใกล้เคียง Finder ทั่วไป

ที่ปลายทาง ภาพที่เห็นในเลนส์ตากำลังขยาย 33 เท่าคือท้องฟ้าสีเทาราว 70% มีดาวจางจำนวนไม่มากและมองไม่เห็นเนบูล่า แต่เมื่อใช้ฟิลเตอร์ UHC เนบูล่าปรากฎตัวขึ้นมาด้วยการมองเหลือบเป็นแผ่นกลมขนาดใหญ่ มีขอบเป็นวงแหวนหนาจาง วงแหวนทางทิศเหนือจะหนาและสว่างกว่าทางใต้

หากเปลี่ยนมาดูด้วยฟิลเตอร์ OIII มองเห็นได้ง่ายกว่าแต่มีรายละเอียดน้อยกว่า ใจกลางเนบูล่ามีดาวจางเห็นด้วยมองเหลือบ 1 ดวงเมื่อไม่ใช้ฟิลเตอร์

เฮลิกซ์เป็นเนบูล่าที่จางและยากระดับหนึ่ง ต้องดูด้วยฟิลเตอร์หากจะดูจากท้องฟ้าชานเมืองทั่วไป แต่เมื่ออยู่ในพื้นที่เหมาะสม กล้องดูดาวขนาดเล็กที่กำลังขยายต่ำก็สามารถสังเกตได้ไม่ยาก ทั้งนี้เป็นเพราะมีขนาดใหญ่และมีความสว่างที่พื้นผิวต่ำนั่นเอง

ภาพ 7293 จากสมุดสเก็ต

ข้อมูลพื้นฐาน

Name: NGC7293, Helix Nebula

Type: Planetary Nebula

Visual Magnitude: 6

Dimension: 12’x16’
Constellation: Aquarius
Distance: 790ly

Coordinates:

RA: 22h 30m 39.39s

DEC:-20° 44’ 28.6”