Messier 74





พายุปาบึกที่กำลังเคลื่อนตัวมาทางเหนือในทะเลอันดามัน มีอิทธิพลให้ท้องฟ้าที่สวนป่าแม่แจ่มมีเมฆมาก คืนนั้นฟ้าไม่นิ่ง เมฆมากเมฆน้อยสลับกันไป ทำให้ทำงานได้ลำบากแต่ดวงดาวเกลื่อนฟ้าที่เห็นตามช่องว่างทำให้รู้สึกมีกำลังใจขึ้นบ้าง ที่นี่แทบจะไม่มีแสงสว่างจากมลภาวะทางแสงให้เห็นแม้แต่ที่ขอบฟ้า

ฟ้าแบบนี้เป้าหมายก็ต้องเป็นกาแลกซี่ ดูจากรายชื่อและบริเวณที่ยังไม่มีเมฆผมเลือกกาแลกซี่เอ็ม74 เป็นตัวแรก ที่จริงก็ไม่ได้หายากนักเพราะห่างจากดาวอีต้า พิซเซียม (η Psc) แค่หนึ่งองศาเศษ แต่ด้วยเมฆเดี๋ยวผลุบเดี๋ยวโผล่ ทำให้ต้องคอยจังหวะฟ้าเปิดเป็นระยะ

กาแลกซี่เอ็ม 74 ที่เห็นในเลนส์ตาเป็นฝ้าฟุ้งกลม ใจกลางสว่าง ถือว่าเป็นกาแลกซี่ที่สว่างทีเดียว แต่เมื่อกลับมาค้นข้อมูลผมแปลกใจที่หลายคนบอกว่าเป็นกาแลกซี่ที่จางและดูยากที่สุดของแมสซายเออร์แคตตาลอค สตีเฟ่น โอเมรา เขียนไว้ในหนังสือ “The Messier Object” ว่าเคยดูด้วยกล้องสะท้อนแสงขนาด 9” ผลคือไม่พบอะไรเลย

และเป็นที่น่าประหลาดใจขึ้นไปอีก เมื่อมีคนดูได้ด้วยกล้องหักเหแสงขนาดแค่ 4 นิ้ว แม้กระทั่งกล้องสองตาขนาด 14x70 ที่เป็นแบบนี้ผมคิดว่ามีสองเหตุผล อย่างแรกความสว่างพื้นผิวหรือ Surface Brightness ต่ำ (ไม่รู้จัก Surface Brightness คลิก) เอ็ม 74 สว่าง 9 แมกนิจูดก็จริงแต่มีขนาดใหญ่ก็เลยจาง

เหตุผลที่สองคือสภาพท้องฟ้า จากประสบการณ์ กาแลกซี่เป็นออบเจคต้องการฟ้าที่ดีและมืดสนิท สีท้องฟ้าต้องเข้ม ไม่เช่นนั้นตัวออบเจคที่จางจะโดนกลบหมดด้วยหมอก เมฆและ light pollution

ผมเคยผิดหวังจากกาแลกซี่ตัวที่สว่างและไม่น่ายากเช่น เอ็ม 51 ด้วยกล้องดูดาวขนาด 5 นิ้วมาแล้วที่เขาใหญ่ ทั้งที่ก่อนหน้านั้นในที่เดียวกันผมยังมองเห็นได้ด้วยกล้องดูดาวที่เล็กกว่า แสดงให้เห็นถึงปัญหาเรื่องการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศและมลภาวะทางแสงรอบเขาใหญ่เป็นอย่างดี

กลับมาที่สวนป่าแม่แจ่ม เอ็ม 74 ในวันที่ดูผมไม่เห็นแขนกังหัน บางทีอาจรีบร้อนไปหน่อยก็เป็นไปได้ สตีเฟ่น โอเมร่าบอกว่าเค้าต้องมองอยู่นานจึงจะเห็นแขนกังหันด้วยการมองเหลือบแต่จับภาพมาสเก็ตยากเพราะเห็นบ้างไม่เห็นบ้าง ก็เก็บข้อพลาดไว้เป็นบทเรียน

เอ็ม 74 เป็นออบเจคที่เรียกว่า Grand Design คือเป็นตัวอย่างของกาแลกซี่กังหันสมบูรณ์แบบ เป็นตัวที่น่าสนใจและต้องกลับไปดูอีกครั้งเมื่อมีโอกาส
คลิกภาพเพื่อขยาย
ข้อมูลทั่วไป
Catalog number: Messier74, NGC628
Type: Spiral Galaxy
Constellation: Pisces
Visual Magnitude: +9.14
Apparent Size: 10’x9.3’
Distance: 33 Mly

Coordinates
R.A. 1h 37m 42.36s
Dec. +15° 52’ 40.0”

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

กลุ่มดาวคนเลี้ยงสัตว์ : Boötes

Image
ภาพจาก Sky Safari …นั่นแน่แม่ดูดาวจระเข้ ศีรษะเหหกหางขึ้นกลางหาว ดาวนิดทิศพายัพดูวับวาว เขาเรียกดาวยอดมหาจุฬามณี... -พระอภัยมณี  บทกลอนที่คุ้นเคยเป็นอย่างดี เป็นตอนที่นางสุวรรณมาลีกำลังสอนอรุณรัศมีและสินสมุทรดูดาว กลุ่มดาวในกลอนทั้งจระเข้หรือหมีใหญ่ ดาวยอดมหาจุฬามณีหรือดาวดวงแก้วก็กำลังปรากฎให้เห็นในเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคมพอดี ดาวดวงแก้วมีชื่อตามดาราศาสตร์สากลว่าอาร์คทูรัส เป็นดาวสว่างลำดับที่ 4 บนท้องฟ้าและสว่างที่สุดในซีกฟ้าเหนือและยังเป็นยอดของดาวเรียงรูปเจดีย์อันเป็นที่มาของชื่อยอดมหาจุฬามณี กลุ่มดาวกลุ่มนี้รู้จักกันในดาราศาสตร์สากลในชื่อโบโอทิสหรือคนเลี้ยงสัตว์ เป็นกลุ่มดาวที่มีเรื่องเล่าหลากหลายตามอายุของกลุ่มดาวที่สืบย้อนไปได้ถึงยุคเมโสโปเตเมีย เรื่องเล่าแบบแรกคือ อาร์คัสบุตรชายของซูสและคาลิสโต หลังจากที่เฮราสาบให้คาลิสโตกลายเป็นหมี วันหนึ่งอาร์คัสก็มาเจอกับแม่หมีคาลิสโต แต่จำไม่ได้จึงหมายจะสังหาร ซูสยอมให้อาร์คัสทำเช่นนั้นไม่ได้จึงส่งทั้งคู่ไปเป็นกลุ่มดาวหมีใหญ่และโบโอทิสที่ตามติดหมีใหญ่ขึ้นมาทางทิศตะวันออก เรื่องเล่าอีกแบบ,uว่าโบโอทิสคืออิคารัสเจ้าของไร่องุ่น วันหนึ่งอิคาร...
Read more

Lyra, The Harp

Image
Lacerta, Cygnus, Lyra, Vu;pecula and Anser : Sydney Hall (1788-1831) Cr: Wiki Commons  Click "ไลรา" หรือ "พิณ" กลุ่มดาวที่ขนาดพอดีกับฟิลด์กล้องสองตา แม้จะเล็กแต่หาง่ายเพราะมีดาว “วีก้า” เปล่งประกายสีขาวใสสุกสกาว ตำนานของไลร้าเป็นหนึ่งในนิทานกรีกที่รู้จักกันดี ไลร้าเป็นพิณอันแรกที่สร้างขึ้นมาในโลก ทำมาจากกระดองเต่าและขึงด้วยเอ็น 7เส้น โดยเฮอร์แมสบุตรแห่งซุสกับมีอาหนึ่งในเจ็ดพี่น้องพรีอาเดสหรือดาวลูกไก่ แต่ภายหลังเจ้าของคือนักดนตรีผู้ยิ่งใหญ่ “ออฟิอัส” ครั้งหนึ่งเฮอแมสไปขโมยฝูงวัวของอพอลโล่ แต่เมื่อได้ยินเสียงพิณ อพอลโล่เลยขอพิณจากเฮอแมสแลกกับการรับโทษ ต่อมาอพอลโล่ก็มอบพิณอันนี้ให้กับออฟิอัส นักดนตรีและกวีผู้ยิ่งใหญ่ " ออฟิอัส"  เชียวชาญการร้องเพลงและดีดพิณยิ่ง ว่ากันว่าเมื่อใดที่ได้ยินเสียงพิณของออฟิอัส สายน้ำก็หยุดไหล สัตว์ร้ายกลับเชื่อง เหล่านิมฟ์หลงไหล แม้แต่ก้อนหินยังกลับมีชีวิตชีวา ออฟิอัสเป็นหนึ่งในลูกเรื่ออาร์โกที่ช่วยเจสันตามหาขนแกะทองคำ เขาบรรเลงเพลงช่วยลูกเรือทุกคนให้รอดพ้นจากบทเพลงของไซเรนที่นำลูกเรืออาร์โกร์ไปสู่ความตาย Orpheus and...
Read more

รายชื่อและคำอ่านกลุ่มดาวภาษาอังกฤษและภาษาไทย

การอ่านชื่อกลุ่มดาวบางกลุ่มเป็นภาษาละตินอ่านยาก นอกจากนี้ชื่อที่แสดงความเป็นเจ้าของสำหรับระบุชื่อดาว ว่าอยู่ในกลุ่มไหน ก็จะมีการเปลี่ยนแปลงจากชื่อกลุ่มดาวตามไวยากรณ์ภาษาละตินทำให้ยากสำหรับคนที่ไม่คุ้นเคย เช่นกลุ่มดาวหมาใหญ่ มีชื่อว่า "คานิสเมเจอร์ (Canis Major)" เมื่ออยู่ในรูปแสดงความเป็นเจ้าของ (Gennitive) จะเป็น "คานิสเมเจอริส" (Canis Majoris) ทำให้ยากแก่การจดจำเพราะกลุ่มดาวมีถึง 88 กลุ่ม ผมเจอตารางที่เวบไซด์ Sky&Telescope ที่มีคำย่อของแต่ละกลุ่มดาวไว้ด้วย จึงได้เอามารวมกับรายชื่อกลุ่มดาวไทยของสมาคมดาราศาตร์ เพราะบางครั้งเราก็ไม่ทราบว่าเราเรียกกลุ่มดาวนี้เป็นภาษาไทยแบบเป็นทางการว่าอย่างไร รวมไปถึงคำย่อของแต่ละกลุ่มดาว สำหรับคำอ่านภาษาอังกฤษทั้งรูปชื่อปกติและชื่อคุณศัพท์ลองกดดูจะมีเสียงอ่านให้ฟัง หวังว่าจะช่วยให้เพื่อนนักดูดาวมีความสะดวกขึ้นครับ Tony Flanders;  Constellation Names and Abbreviations , Sky&Telescope วิมุติ วสะหลาย; กลุ่มดาว 88 กลุ่ม , สมาคมดาราศาสตร์ไทย คำย่อ ชื่อกลุ่มดาวทางการ คุณศัพท์ ชื่อไม่เป็นทางการ คำอ่านชื่อทางการ ค...
Read more