รู้จักกับ Surface Brightness


ดาวหาง 46P/Wirtanen โดยคุณตระกูลจิตร จิตตะไสยะพันธ์

ความสว่างของวัตถุบนฟ้าเป็นระบบโบราณ มีหน่วยเป็นแมกนิจูด เริ่มต้นโดยฮิพพาคัสเมื่อราว 2000 ปีก่อน โดยดาวที่สว่างที่สุดบนท้องฟ้าจะมีค่าเท่ากับ 1 ตัวเลขที่มากขึ้นเช่น 2, 3, 4 หมายถึงดาวที่จางลง กรณีของดาวที่เป็นจุดของแสงก็จะตรงไปตรงมา วัดค่าได้ไม่มีปัญหา แต่วัตถุคล้ายเมฆหมอกแบบเนบูล่า กาแลกซี่หรือดาวหางจะวัดแบบไหน เพราะเป็นพื้นที่สว่างมีขนาดไม่แน่นอน

นักดาราศาสตร์แก้ปัญหาโดยการรวมพื้นที่ความสว่างทั้งหมดแล้วคำนวณออกมาเป็นตัวเลข หากเราเทียบระหว่างกาแลกซี่กับดาวฤกษ์ที่สว่าง 8 แมกนิจูดเท่ากัน กาแลกซี่จะจางกว่ามากเพราะมีพื้นที่ขนาดใหญ่กว่าในขณะที่ดาวฤกษ์เป็นแค่จุดแสง

ในทางปฎิบัตินักดูดาวสมัครเล่นสามารถประมาณค่าความสว่างของดาวหางหรือเนบูล่าได้หลายวิธี วิธีที่ง่ายและผมใช้ประจำก็คือจำความสว่างของดาวหาง แล้วปรับโฟกัสดาวฤกษ์ที่ใช้เปรียบเทียบให้เบลอ ให้ปรับจนดาวเปรียบเทียบมีขนาดเท่ากับดาวหาง หากดาวเปรียบเทียบจางกว่าแปลว่าดาวหางสว่างกว่าดาวดวงนั้น

เราจะไล่ดาวเปรียบเทียบไปทีละดวง จนเจอที่สว่างเท่ากัน แปลว่าดวงหางสว่างเท่ากับดาวดวงนั้น วิธีนี้เรียกว่า "Sidgwick's method"

 หากรู้วิธีก็ไม่ยากเลยครับ

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

กลุ่มดาวคนเลี้ยงสัตว์ : Boötes

Image
ภาพจาก Sky Safari …นั่นแน่แม่ดูดาวจระเข้ ศีรษะเหหกหางขึ้นกลางหาว ดาวนิดทิศพายัพดูวับวาว เขาเรียกดาวยอดมหาจุฬามณี... -พระอภัยมณี  บทกลอนที่คุ้นเคยเป็นอย่างดี เป็นตอนที่นางสุวรรณมาลีกำลังสอนอรุณรัศมีและสินสมุทรดูดาว กลุ่มดาวในกลอนทั้งจระเข้หรือหมีใหญ่ ดาวยอดมหาจุฬามณีหรือดาวดวงแก้วก็กำลังปรากฎให้เห็นในเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคมพอดี ดาวดวงแก้วมีชื่อตามดาราศาสตร์สากลว่าอาร์คทูรัส เป็นดาวสว่างลำดับที่ 4 บนท้องฟ้าและสว่างที่สุดในซีกฟ้าเหนือและยังเป็นยอดของดาวเรียงรูปเจดีย์อันเป็นที่มาของชื่อยอดมหาจุฬามณี กลุ่มดาวกลุ่มนี้รู้จักกันในดาราศาสตร์สากลในชื่อโบโอทิสหรือคนเลี้ยงสัตว์ เป็นกลุ่มดาวที่มีเรื่องเล่าหลากหลายตามอายุของกลุ่มดาวที่สืบย้อนไปได้ถึงยุคเมโสโปเตเมีย เรื่องเล่าแบบแรกคือ อาร์คัสบุตรชายของซูสและคาลิสโต หลังจากที่เฮราสาบให้คาลิสโตกลายเป็นหมี วันหนึ่งอาร์คัสก็มาเจอกับแม่หมีคาลิสโต แต่จำไม่ได้จึงหมายจะสังหาร ซูสยอมให้อาร์คัสทำเช่นนั้นไม่ได้จึงส่งทั้งคู่ไปเป็นกลุ่มดาวหมีใหญ่และโบโอทิสที่ตามติดหมีใหญ่ขึ้นมาทางทิศตะวันออก เรื่องเล่าอีกแบบ,uว่าโบโอทิสคืออิคารัสเจ้าของไร่องุ่น วันหนึ่งอิคาร...
Read more

Lyra, The Harp

Image
Lacerta, Cygnus, Lyra, Vu;pecula and Anser : Sydney Hall (1788-1831) Cr: Wiki Commons  Click "ไลรา" หรือ "พิณ" กลุ่มดาวที่ขนาดพอดีกับฟิลด์กล้องสองตา แม้จะเล็กแต่หาง่ายเพราะมีดาว “วีก้า” เปล่งประกายสีขาวใสสุกสกาว ตำนานของไลร้าเป็นหนึ่งในนิทานกรีกที่รู้จักกันดี ไลร้าเป็นพิณอันแรกที่สร้างขึ้นมาในโลก ทำมาจากกระดองเต่าและขึงด้วยเอ็น 7เส้น โดยเฮอร์แมสบุตรแห่งซุสกับมีอาหนึ่งในเจ็ดพี่น้องพรีอาเดสหรือดาวลูกไก่ แต่ภายหลังเจ้าของคือนักดนตรีผู้ยิ่งใหญ่ “ออฟิอัส” ครั้งหนึ่งเฮอแมสไปขโมยฝูงวัวของอพอลโล่ แต่เมื่อได้ยินเสียงพิณ อพอลโล่เลยขอพิณจากเฮอแมสแลกกับการรับโทษ ต่อมาอพอลโล่ก็มอบพิณอันนี้ให้กับออฟิอัส นักดนตรีและกวีผู้ยิ่งใหญ่ " ออฟิอัส"  เชียวชาญการร้องเพลงและดีดพิณยิ่ง ว่ากันว่าเมื่อใดที่ได้ยินเสียงพิณของออฟิอัส สายน้ำก็หยุดไหล สัตว์ร้ายกลับเชื่อง เหล่านิมฟ์หลงไหล แม้แต่ก้อนหินยังกลับมีชีวิตชีวา ออฟิอัสเป็นหนึ่งในลูกเรื่ออาร์โกที่ช่วยเจสันตามหาขนแกะทองคำ เขาบรรเลงเพลงช่วยลูกเรือทุกคนให้รอดพ้นจากบทเพลงของไซเรนที่นำลูกเรืออาร์โกร์ไปสู่ความตาย Orpheus and...
Read more

รายชื่อและคำอ่านกลุ่มดาวภาษาอังกฤษและภาษาไทย

การอ่านชื่อกลุ่มดาวบางกลุ่มเป็นภาษาละตินอ่านยาก นอกจากนี้ชื่อที่แสดงความเป็นเจ้าของสำหรับระบุชื่อดาว ว่าอยู่ในกลุ่มไหน ก็จะมีการเปลี่ยนแปลงจากชื่อกลุ่มดาวตามไวยากรณ์ภาษาละตินทำให้ยากสำหรับคนที่ไม่คุ้นเคย เช่นกลุ่มดาวหมาใหญ่ มีชื่อว่า "คานิสเมเจอร์ (Canis Major)" เมื่ออยู่ในรูปแสดงความเป็นเจ้าของ (Gennitive) จะเป็น "คานิสเมเจอริส" (Canis Majoris) ทำให้ยากแก่การจดจำเพราะกลุ่มดาวมีถึง 88 กลุ่ม ผมเจอตารางที่เวบไซด์ Sky&Telescope ที่มีคำย่อของแต่ละกลุ่มดาวไว้ด้วย จึงได้เอามารวมกับรายชื่อกลุ่มดาวไทยของสมาคมดาราศาตร์ เพราะบางครั้งเราก็ไม่ทราบว่าเราเรียกกลุ่มดาวนี้เป็นภาษาไทยแบบเป็นทางการว่าอย่างไร รวมไปถึงคำย่อของแต่ละกลุ่มดาว สำหรับคำอ่านภาษาอังกฤษทั้งรูปชื่อปกติและชื่อคุณศัพท์ลองกดดูจะมีเสียงอ่านให้ฟัง หวังว่าจะช่วยให้เพื่อนนักดูดาวมีความสะดวกขึ้นครับ Tony Flanders;  Constellation Names and Abbreviations , Sky&Telescope วิมุติ วสะหลาย; กลุ่มดาว 88 กลุ่ม , สมาคมดาราศาสตร์ไทย คำย่อ ชื่อกลุ่มดาวทางการ คุณศัพท์ ชื่อไม่เป็นทางการ คำอ่านชื่อทางการ ค...
Read more