Algieba : Gamma Leonis


ภาพสเก็ทช์และสีของแกมม่าลีโอนิส สีที่มองเห็น
ไม่เหมือนกับสีจริงที่ควรเป็น มีบางคนที่เห็นเหมือนผู้เขียนแบบในภาพนี้


กลุ่มดาวลีโอหรือสิงโต กลุ่มดาวจักราศีประจำเดือนสิงหาคม มองเห็นได้ง่ายแม้จากในเมืองโดยเฉพาะดาวเรียงส่วนหัวของสิงโตที่เป็นรูปเคียวหรือเครื่องหมายคำถามกลับด้าน ปลายด้ามของเคียวเป็นดาวสว่างที่สุดในกลุ่มดาวลีโอชื่อว่าเรกูลัส ส่วน “อัลจีบ้า” เป็นดาวสว่างที่อยู่ในตำแหน่งคมเคียว

อัลจีบ้าดาวสว่างแมกนิจูด 2 ที่สว่างเป็นอันดับ 3 ในกลุ่มดาวสิงโตจึงได้ชื่อตามระบบเบเยอร์ว่า “แกมม่าลีโอนิส” คำว่า”อัลจีบ้า” “ Algieba” มาจากภาษาอาราบิก “Al Jabhah” หมายถึงแผงคอสิงโตซึ่งก็เป็นตำแหน่งของดาวดวงนี้พอดี

ดาวที่เห็นด้วยตาเปล่าว่าเป็นดวงเดียวดวงนี้ แท้จริงเป็นดาวคู่ที่สวยที่สุดคู่หนึ่งบนท้องฟ้า อยู่ไกลจากเราไปราว 130 ปีแสง อัลจีบ้า เอ มีค่าความสว่าง 2.28 แมกนิจูด สว่างกว่าดวงอาทิตย์ 180 เท่า ขนาดใหญ่กว่า 23 เท่า สเปคตรัม K1 ให้สีเหลืองอมส้ม ส่วนอัลจีบ้า บี มีค่าความสว่าง 3.51 แมกนิจูด สว่างกว่าดวงอาทิตย์ 50 เท่า ใหญ่ว่า 50 เท่า สเปคตรัม G7 สีเหลืองอมส้ม

ความจริงแล้วทั้งคู่นี้มีสี “เหลืองอมส้ม” ที่ใกล้เคียงกันมาก แต่เป็นเรื่องแปลกที่นักดาราศาสตร์ทั้งอาชีพและสมัครเล่นหลายคนมองเห็นเป็นสี “ส้มและเขียว” รวมถึงผมเองด้วย เมื่อดูจากโลกอัลจีบ้า เอ และ บี ห่างกันราว 4.7 ฟิลิปดา แต่ในความเป็นจริงทั้งคู่ห่างกันราว 170 AU หรือประมาณ 4 เท่าของระยะห่างจากโลกถึงพลูโต มีคาบวงโคจร 500 ปี 

ฝนดาวตกลีโอนิดส์ปี 1833
ภาพจากวิกิ รายละเอียดของภาพดูที่นี่


ผู้ที่พบว่าแกมม่าลีโอนิสเป็นระบบดาวคู่คือวิลเลี่ยม เฮอร์เชลล์ในปี 1782 ยังมีอีกเรื่องที่น่าสนใจ ประมาณ 2 องศาทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของแกมม่าลีโอนิสเป็นจุดเรเดียนท์ของฝนดาวตกที่ยิ่งใหญ่ที่สุดชุดหนึ่งคือ “ฝนดาวตกลีโอนิส” เป็นฝนดาวตกที่เกิดราวกลางเดือนพฤศจิกายนของทุกปี เกิดจากโลกผ่านเข้าไปในฝุ่นที่ดาวหาง “เทมเปิล-ทัตเทิล” (1866 I) ที่เข้าใกล้ดวงอาทิตย์ทุก 33ปี ทำให้ดาวตกลีโอนิดส์ มีดาวตก 1000ดวงต่อชั่วโมงทุก 33ปีเช่นกัน ครั้งล่าสุดก็คือปี 2002

ในปี 2010 นักดาราศาสตร์พบดาวเตราะห์ที่มีขนาดอย่างน้อย 8.8 เท่าของดาวพฤหัส โคจรรอบ แกมม่าเอ ที่ระยะห่างใกล้เคียงกับวงโคจรโลกถึงดวงอาทิตย์หรือราว 1.0-1.4 AU อีกด้วย

คลิกภาพเพื่อขยาย


อ้างอิง
Robert Burnham, Burnham’s Celestial Handbook
SkySafari
http://stars.astro.illinois.edu/sow/algieba.html

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

กลุ่มดาวคนเลี้ยงสัตว์ : Boötes

Image
ภาพจาก Sky Safari …นั่นแน่แม่ดูดาวจระเข้ ศีรษะเหหกหางขึ้นกลางหาว ดาวนิดทิศพายัพดูวับวาว เขาเรียกดาวยอดมหาจุฬามณี... -พระอภัยมณี  บทกลอนที่คุ้นเคยเป็นอย่างดี เป็นตอนที่นางสุวรรณมาลีกำลังสอนอรุณรัศมีและสินสมุทรดูดาว กลุ่มดาวในกลอนทั้งจระเข้หรือหมีใหญ่ ดาวยอดมหาจุฬามณีหรือดาวดวงแก้วก็กำลังปรากฎให้เห็นในเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคมพอดี ดาวดวงแก้วมีชื่อตามดาราศาสตร์สากลว่าอาร์คทูรัส เป็นดาวสว่างลำดับที่ 4 บนท้องฟ้าและสว่างที่สุดในซีกฟ้าเหนือและยังเป็นยอดของดาวเรียงรูปเจดีย์อันเป็นที่มาของชื่อยอดมหาจุฬามณี กลุ่มดาวกลุ่มนี้รู้จักกันในดาราศาสตร์สากลในชื่อโบโอทิสหรือคนเลี้ยงสัตว์ เป็นกลุ่มดาวที่มีเรื่องเล่าหลากหลายตามอายุของกลุ่มดาวที่สืบย้อนไปได้ถึงยุคเมโสโปเตเมีย เรื่องเล่าแบบแรกคือ อาร์คัสบุตรชายของซูสและคาลิสโต หลังจากที่เฮราสาบให้คาลิสโตกลายเป็นหมี วันหนึ่งอาร์คัสก็มาเจอกับแม่หมีคาลิสโต แต่จำไม่ได้จึงหมายจะสังหาร ซูสยอมให้อาร์คัสทำเช่นนั้นไม่ได้จึงส่งทั้งคู่ไปเป็นกลุ่มดาวหมีใหญ่และโบโอทิสที่ตามติดหมีใหญ่ขึ้นมาทางทิศตะวันออก เรื่องเล่าอีกแบบ,uว่าโบโอทิสคืออิคารัสเจ้าของไร่องุ่น วันหนึ่งอิคาร...
Read more

Lyra, The Harp

Image
Lacerta, Cygnus, Lyra, Vu;pecula and Anser : Sydney Hall (1788-1831) Cr: Wiki Commons  Click "ไลรา" หรือ "พิณ" กลุ่มดาวที่ขนาดพอดีกับฟิลด์กล้องสองตา แม้จะเล็กแต่หาง่ายเพราะมีดาว “วีก้า” เปล่งประกายสีขาวใสสุกสกาว ตำนานของไลร้าเป็นหนึ่งในนิทานกรีกที่รู้จักกันดี ไลร้าเป็นพิณอันแรกที่สร้างขึ้นมาในโลก ทำมาจากกระดองเต่าและขึงด้วยเอ็น 7เส้น โดยเฮอร์แมสบุตรแห่งซุสกับมีอาหนึ่งในเจ็ดพี่น้องพรีอาเดสหรือดาวลูกไก่ แต่ภายหลังเจ้าของคือนักดนตรีผู้ยิ่งใหญ่ “ออฟิอัส” ครั้งหนึ่งเฮอแมสไปขโมยฝูงวัวของอพอลโล่ แต่เมื่อได้ยินเสียงพิณ อพอลโล่เลยขอพิณจากเฮอแมสแลกกับการรับโทษ ต่อมาอพอลโล่ก็มอบพิณอันนี้ให้กับออฟิอัส นักดนตรีและกวีผู้ยิ่งใหญ่ " ออฟิอัส"  เชียวชาญการร้องเพลงและดีดพิณยิ่ง ว่ากันว่าเมื่อใดที่ได้ยินเสียงพิณของออฟิอัส สายน้ำก็หยุดไหล สัตว์ร้ายกลับเชื่อง เหล่านิมฟ์หลงไหล แม้แต่ก้อนหินยังกลับมีชีวิตชีวา ออฟิอัสเป็นหนึ่งในลูกเรื่ออาร์โกที่ช่วยเจสันตามหาขนแกะทองคำ เขาบรรเลงเพลงช่วยลูกเรือทุกคนให้รอดพ้นจากบทเพลงของไซเรนที่นำลูกเรืออาร์โกร์ไปสู่ความตาย Orpheus and...
Read more

รายชื่อและคำอ่านกลุ่มดาวภาษาอังกฤษและภาษาไทย

การอ่านชื่อกลุ่มดาวบางกลุ่มเป็นภาษาละตินอ่านยาก นอกจากนี้ชื่อที่แสดงความเป็นเจ้าของสำหรับระบุชื่อดาว ว่าอยู่ในกลุ่มไหน ก็จะมีการเปลี่ยนแปลงจากชื่อกลุ่มดาวตามไวยากรณ์ภาษาละตินทำให้ยากสำหรับคนที่ไม่คุ้นเคย เช่นกลุ่มดาวหมาใหญ่ มีชื่อว่า "คานิสเมเจอร์ (Canis Major)" เมื่ออยู่ในรูปแสดงความเป็นเจ้าของ (Gennitive) จะเป็น "คานิสเมเจอริส" (Canis Majoris) ทำให้ยากแก่การจดจำเพราะกลุ่มดาวมีถึง 88 กลุ่ม ผมเจอตารางที่เวบไซด์ Sky&Telescope ที่มีคำย่อของแต่ละกลุ่มดาวไว้ด้วย จึงได้เอามารวมกับรายชื่อกลุ่มดาวไทยของสมาคมดาราศาตร์ เพราะบางครั้งเราก็ไม่ทราบว่าเราเรียกกลุ่มดาวนี้เป็นภาษาไทยแบบเป็นทางการว่าอย่างไร รวมไปถึงคำย่อของแต่ละกลุ่มดาว สำหรับคำอ่านภาษาอังกฤษทั้งรูปชื่อปกติและชื่อคุณศัพท์ลองกดดูจะมีเสียงอ่านให้ฟัง หวังว่าจะช่วยให้เพื่อนนักดูดาวมีความสะดวกขึ้นครับ Tony Flanders;  Constellation Names and Abbreviations , Sky&Telescope วิมุติ วสะหลาย; กลุ่มดาว 88 กลุ่ม , สมาคมดาราศาสตร์ไทย คำย่อ ชื่อกลุ่มดาวทางการ คุณศัพท์ ชื่อไม่เป็นทางการ คำอ่านชื่อทางการ ค...
Read more