รู้จักกับแมสซายเออร์แคตตาลอค (2/3)



แมสซายเออร์ ออบเจคทั้ง 110 ตัว โดยคุณภูมิภาค เส็งสาย

ย้อนไปเมื่อปี 2009 ผมมีโอกาสได้จัดทำโปสเตอร์แมสซายเออร์ให้คุณภูมิภาค เส็งสาย ผู้ถ่ายรูปวัตถุในรายการของแมสซายเออร์ได้ครบถ้วน ได้พิจารณาเอ็มออบเจคแบบละเอียดครบทุกชิ้นและการค้นข้อมูลทำให้ทราบว่าแมสซายเออร์แคตตาลอคมี “วัตถุที่ผิดพลาด” อยู่ด้วย

เริ่มจากเอ็ม40 William Hershel ไม่พบวัตถุใดตามพิกัดที่แมสซายเออร์ให้ไว้ เวลาผ่านไปสองร้อยปี ในปี 1966 John Mallas พบว่าคำอธิบายของแมสซายเออร์เข้ากันได้กับดาวคู่ Winnecke4 ที่ Friedrich Winnecke สำรวจไว้เมื่อปี 1863 เอ็ม40 เลยกลับมามีตัวตนใหม่อีกครั้ง

ตัวที่สองเป็นกระจุกดาวเปิดในกลุ่มดาวท้ายเรือเอ็ม47 ไม่พบวัตถุใดตามพิกัดที่แมสซายเออร์ให้ไว้เช่นกัน ผู้ที่ไขความจริงว่าแมสซายเออร์ให้เครื่องหมายพิกัดผิดแบบไม่ตั้งใจ คือ T.F. Morris ในปี 1959

ตัวที่สามเอ็ม48 กระจุกดาวเปิดที่ห่างจากเอ็ม47 แค่องศาเศษ แต่ตามพิกัดที่แมสซายเออร์ให้ไว้ก็ไม่พบอะไร T.F. Morris เป็นผู้อธิบายในปี 1959 ว่ากระจุกดาวที่ติดกับเอ็ม47 นี้เข้ากันได้กับคำอธิบายของแมสซายเออร์ เรื่องนี้คาดว่าอาจเป็นข้อผิดพลาดของแผนที่ดาวที่แมสซายเออร์ใช้อยู่เพราะตำแหน่งผิดไปแค่สององศาครึ่ง

ตัวที่สี่เอ็ม91 กาแลกซี่ในกระจุกกาแลกซี่เวอร์โก้ ไม่พบวัตถุตามพิกัดที่แมสซายเออร์ให้ไว้ เพิ่งได้ข้อสรุปในปี 1969 นักดาราศาสตร์สมัครเล่นจากเท๊กซัส William C Williams เสนอว่าพิกัดของแมสซายเออร์นั้นใช้ M89 เป็นจุดอ้างอิงไม่ใช่ M58 อย่างที่แมสซายเออร์บันทึกไว้ ซึ่งก็เป็นทฤษฎีที่ยอมรับกันเพราะตอบข้อสงสัยได้ทั้งหมด
Messier's missing objects หรือวัตถุที่ผิดพลาด
ภาพโดยภูมิภาค เส็งสาย, กีรติ คำคงอยู่, ตระกูลจิตร จิตตะไสยพันธ์

 ตัวสุดท้าย เอ็ม102 ที่ค้นพบโดยปิแอร์ มีแชนท์ผู้ช่วยของแมสซายเออร์ ในช่วงสุดท้ายก่อนส่งต้นฉบับ แมสซายเออร์ตัดสินใจที่จะเพิ่มเอ็ม101ถึงเอ็ม103 เข้าไปจากที่มีแค่เอ็ม100 ตามที่ตั้งใจ อาจเป็นเพราะไม่มีเวลาตรวจสอบโดยละเอียดทำให้เกิดข้อผิดพลาด


ปัญหาเหมือนจะคลี่คลายเมื่อสองปีถัดมามีแชนท์แจ้งเป็นจดหมายไปยัง Prussian Royal Academy ในกรุงเบอร์ลินว่า “เอ็ม102 เป็นวัตถุที่ซ้ำกับ เอ็ม101 เพราะแผนที่ดาวผิดพลาดทำให้สับสน”

แต่ว่าเมื่อพิจารณาจากคำอธิบาย เอ็ม101 กับ เอ็ม102 ของแมสซายเออร์เองแล้ว ไม่น่าจะเป็นวัตถุเดียวกันได้ สุดท้ายนักประวัติศาสตร์และนักดาราศาสตร์ต่างให้น้ำหนักไปว่า เอ็ม102 คือ NGC5866 เพราะลักษณะและการอ้างอิงตรงกับคำอธิบายของแมสซายเออร์พอดี

แต่ก็ยังติดปัญหาเรื่องจดหมายของมีแชนท์อยู่ ปัจจุบันนี้ยังไม่มีข้อสรุปสำหรับเอ็ม 102 เพราะหลักฐานขัดแย้งกันเอง เปิดโอกาสให้เราเลือกเองว่าจะให้เป็นตัวไหน

ข้อผิดพลาดของแมสซายเออร์ถือว่าน้อยมากเมื่อเทียบกับเครื่องมือที่มีในยุคนั้น ข้อมูลของแมสซายเออร์ได้รับการเชื่อถือและส่งผลต่อการสำรวจท้องฟ้าในยุคของ William Herschel ผู้เริ่มต้นจัดทำ NGC Catalog ที่มีวัตถุมากกว่า 7000 ตัวในปัจจุบัน

บทความยังไม่จบ ตอนหน้าเป็นเรื่องของวัตถุที่น่ากังขาบางตัว

รู้จักกับแมสซายเออร์แคตตาลอคตอนที่ 1

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

กลุ่มดาวคนเลี้ยงสัตว์ : Boötes

Image
ภาพจาก Sky Safari …นั่นแน่แม่ดูดาวจระเข้ ศีรษะเหหกหางขึ้นกลางหาว ดาวนิดทิศพายัพดูวับวาว เขาเรียกดาวยอดมหาจุฬามณี... -พระอภัยมณี  บทกลอนที่คุ้นเคยเป็นอย่างดี เป็นตอนที่นางสุวรรณมาลีกำลังสอนอรุณรัศมีและสินสมุทรดูดาว กลุ่มดาวในกลอนทั้งจระเข้หรือหมีใหญ่ ดาวยอดมหาจุฬามณีหรือดาวดวงแก้วก็กำลังปรากฎให้เห็นในเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคมพอดี ดาวดวงแก้วมีชื่อตามดาราศาสตร์สากลว่าอาร์คทูรัส เป็นดาวสว่างลำดับที่ 4 บนท้องฟ้าและสว่างที่สุดในซีกฟ้าเหนือและยังเป็นยอดของดาวเรียงรูปเจดีย์อันเป็นที่มาของชื่อยอดมหาจุฬามณี กลุ่มดาวกลุ่มนี้รู้จักกันในดาราศาสตร์สากลในชื่อโบโอทิสหรือคนเลี้ยงสัตว์ เป็นกลุ่มดาวที่มีเรื่องเล่าหลากหลายตามอายุของกลุ่มดาวที่สืบย้อนไปได้ถึงยุคเมโสโปเตเมีย เรื่องเล่าแบบแรกคือ อาร์คัสบุตรชายของซูสและคาลิสโต หลังจากที่เฮราสาบให้คาลิสโตกลายเป็นหมี วันหนึ่งอาร์คัสก็มาเจอกับแม่หมีคาลิสโต แต่จำไม่ได้จึงหมายจะสังหาร ซูสยอมให้อาร์คัสทำเช่นนั้นไม่ได้จึงส่งทั้งคู่ไปเป็นกลุ่มดาวหมีใหญ่และโบโอทิสที่ตามติดหมีใหญ่ขึ้นมาทางทิศตะวันออก เรื่องเล่าอีกแบบ,uว่าโบโอทิสคืออิคารัสเจ้าของไร่องุ่น วันหนึ่งอิคาร...
Read more

Lyra, The Harp

Image
Lacerta, Cygnus, Lyra, Vu;pecula and Anser : Sydney Hall (1788-1831) Cr: Wiki Commons  Click "ไลรา" หรือ "พิณ" กลุ่มดาวที่ขนาดพอดีกับฟิลด์กล้องสองตา แม้จะเล็กแต่หาง่ายเพราะมีดาว “วีก้า” เปล่งประกายสีขาวใสสุกสกาว ตำนานของไลร้าเป็นหนึ่งในนิทานกรีกที่รู้จักกันดี ไลร้าเป็นพิณอันแรกที่สร้างขึ้นมาในโลก ทำมาจากกระดองเต่าและขึงด้วยเอ็น 7เส้น โดยเฮอร์แมสบุตรแห่งซุสกับมีอาหนึ่งในเจ็ดพี่น้องพรีอาเดสหรือดาวลูกไก่ แต่ภายหลังเจ้าของคือนักดนตรีผู้ยิ่งใหญ่ “ออฟิอัส” ครั้งหนึ่งเฮอแมสไปขโมยฝูงวัวของอพอลโล่ แต่เมื่อได้ยินเสียงพิณ อพอลโล่เลยขอพิณจากเฮอแมสแลกกับการรับโทษ ต่อมาอพอลโล่ก็มอบพิณอันนี้ให้กับออฟิอัส นักดนตรีและกวีผู้ยิ่งใหญ่ " ออฟิอัส"  เชียวชาญการร้องเพลงและดีดพิณยิ่ง ว่ากันว่าเมื่อใดที่ได้ยินเสียงพิณของออฟิอัส สายน้ำก็หยุดไหล สัตว์ร้ายกลับเชื่อง เหล่านิมฟ์หลงไหล แม้แต่ก้อนหินยังกลับมีชีวิตชีวา ออฟิอัสเป็นหนึ่งในลูกเรื่ออาร์โกที่ช่วยเจสันตามหาขนแกะทองคำ เขาบรรเลงเพลงช่วยลูกเรือทุกคนให้รอดพ้นจากบทเพลงของไซเรนที่นำลูกเรืออาร์โกร์ไปสู่ความตาย Orpheus and...
Read more

รายชื่อและคำอ่านกลุ่มดาวภาษาอังกฤษและภาษาไทย

การอ่านชื่อกลุ่มดาวบางกลุ่มเป็นภาษาละตินอ่านยาก นอกจากนี้ชื่อที่แสดงความเป็นเจ้าของสำหรับระบุชื่อดาว ว่าอยู่ในกลุ่มไหน ก็จะมีการเปลี่ยนแปลงจากชื่อกลุ่มดาวตามไวยากรณ์ภาษาละตินทำให้ยากสำหรับคนที่ไม่คุ้นเคย เช่นกลุ่มดาวหมาใหญ่ มีชื่อว่า "คานิสเมเจอร์ (Canis Major)" เมื่ออยู่ในรูปแสดงความเป็นเจ้าของ (Gennitive) จะเป็น "คานิสเมเจอริส" (Canis Majoris) ทำให้ยากแก่การจดจำเพราะกลุ่มดาวมีถึง 88 กลุ่ม ผมเจอตารางที่เวบไซด์ Sky&Telescope ที่มีคำย่อของแต่ละกลุ่มดาวไว้ด้วย จึงได้เอามารวมกับรายชื่อกลุ่มดาวไทยของสมาคมดาราศาตร์ เพราะบางครั้งเราก็ไม่ทราบว่าเราเรียกกลุ่มดาวนี้เป็นภาษาไทยแบบเป็นทางการว่าอย่างไร รวมไปถึงคำย่อของแต่ละกลุ่มดาว สำหรับคำอ่านภาษาอังกฤษทั้งรูปชื่อปกติและชื่อคุณศัพท์ลองกดดูจะมีเสียงอ่านให้ฟัง หวังว่าจะช่วยให้เพื่อนนักดูดาวมีความสะดวกขึ้นครับ Tony Flanders;  Constellation Names and Abbreviations , Sky&Telescope วิมุติ วสะหลาย; กลุ่มดาว 88 กลุ่ม , สมาคมดาราศาสตร์ไทย คำย่อ ชื่อกลุ่มดาวทางการ คุณศัพท์ ชื่อไม่เป็นทางการ คำอ่านชื่อทางการ ค...
Read more