siamskies

กระจุกดาวเปิดขนาดใหญ่ มองเห็นได้ด้วยตาเปล่าในคืนที่ดี เป็นหนึ่งในห้าออบเจคที่หายไปในแมสซายเออร์แคตตาลอค พิกัดที่แมสซายเออร์ให้ไว้ไม่พบวัตถุในบริเวณนั้นเลย สมมติฐานของ T.F. Morris ในปี 1959 หรือ 188 ปีต่อมา เป็นที่ยอมรับของทุกคนคือแมสซายเออร์ให้ตัวเลขพิกัดผิดไป 5 องศา เอ็ม48 เป็นกระจุกดาวเปิดในกลุ่มดาวไฮดรา ตำแหน่งใกล้เขตติดต่อกลุ่มดาวโมโนเซรอส ห่างจากดาวซีต้า โมโนเซโรตีส (ζ Mon) หรือหางของยูนิคอร์นแค่ 3 องศา ทำให้เราฮอพจากจุดนี้จะง่ายกว่า โมโนเซรอสเป็นกลุ่มดาวจางที่อาจมองยากสักหน่อย หากมองไม่เห็น ζ Mon ให้ลากเส้นจากกลุ่มดาวหมาเล็ก เริ่มจากดาว Gomeisa (β CMi) ผ่าน Procyon (α CMi) ไปเป็นระยะทางราวสามเท่าจะเจอดาว ζ Mon แล้วค่อยมองหาเอ็ม 48 อีกครั้ง ตัวกระจุกดาวมีขนาดพอดีกับกำลังขยายต่ำที่สุดที่ผมมีคือ 33เท่า มีขนาดที่เห็นราว 1 องศาทีเดียว ใหญ่กว่าพระจันทร์เต็มดวง ดาวในกระจุกค่อนข้างหลวม มีแนวที่ดาวหนาแน่นกลางกระจุกมองเห็นเป็นแสงฟุ้งเป็นขีดยาว แยกออกมาเป็นเม็ดดาวไม่ได้ เมื่อดูด้วยกล้องสองตาขนาด 8x40 จะเห็นกระจุกดาวมีลักษณะเป็นฝ้ากลมขนาดใหญ่ครับ คลิกภาพเพื่อขยาย ...

บริเวณรอยต่อของกลุ่มดาวเวอร์โก้กับโคม่าเบเรนิซ เป็นพื้นที่ที่อุดมไปด้วยกาแลกซี่ เรียกกันว่า “เวอร์โก้-โคม่า กาแลกซี่คลัสเตอร์ “ เป็นบริเวณที่นักดูดาวต้องเคยหลงทาง หาทางออกไม่ได้ในบริเวณนี้กันทุกคน จำนวนกาแลกซี่ที่พบด้วยภาพถ่ายมีมากกว่า 3,000 ตัว บ๊อบ คิง คอลัมนิสต์ของ Sky & Telescope บอกว่าเกือบทั้งหมดเป็นกาแลกซี่แคระแบบวงรี ที่สว่างดูได้กล้องดูดาวขนาด 6 นิ้วขึ้นไปมีมากกว่า 150 ตัว แล้วแบบนี้เราจะเริ่มต้นทัวร์กาแลกซี่บริเวณนี้อย่างไร วิธีที่ง่ายที่สุดในการสำรวจเวอร์โก้-โคม่าคลัสเตอร์ก็คือกลุ่มกาแลกซี่จำนวน 7-8 ตัวที่เรียงเป็นเส้นโค้งที่เรียกกันว่า “มาร์คาเรี่ยนเชน (Markarian’s Chain)” ภาพสเก็ทช์ Markarian's chain กว้างจนต้องแบ่งเป็น 2 ภาพ ภาพสเก็ทช์โดยผู้เขียน มาร์คาเรี่ยนเชนอยู่กึ่งกลางระหว่างดาวหางสิงโตหรือเดเนบโบล่ากับอัพซิลอนเวอร์จินิส (ε Vir) หาตำแหน่งง่ายกว่าที่คิด ถ้าคุณใช้กล้องเล็งที่มีฟิลด์ 5 องศา แนะนำให้เริ่มจากเดเนบโบล่าแล้วฮอปไปทางตะวันออก จนเจอดาว 6 โคเม่ (6 Comae Berenice) สว่างเด่น มาร์คาเรี่ยนเชนจะห่างออกไปทางตะวันออกเฉียงใต้ของดาวดวงนี้ราว 3 องศา...

กลุ่มดาวหมาล่าเนื้อหรือ Canes Venatici (คาเนส เวแนตติซาย) เป็นพื้นที่ที่อุดมไปด้วยกาแลกซี่ที่มีรูปร่างพิเศษ NGC4490 ก็เป็นหนึ่งในนั้นและเป็นตัวที่ทำให้ผมเริ่มสนใจกาแลกซี่มากกว่าเดิม ต้นเดือนมีนาคมหมอกควันยังหนาในพื้นที่อำเภอบ้านหมี่ ท้องฟ้าทางทิศเหนือสว่างขาวโพลนจากแสงไฟบ้านเรือนและถนนสะท้อนกับหมอกควัน กลุ่มดาวหมาล่าเนื้อที่มีดาวหลักอยู่สองดวงคืออัลฟ่าและเบต้า คืนนี้มองเห็นแค่ อัลฟ่า คานุม เวแนตติโครุม (α CVn) เพียงดวงเดียว NGC4490 ห่างจากดาว β CVn (ที่คืนนี้มองไม่เห็น)ไปแค่ 40 ลิปดาทางตะวันตกเฉียงเหนือ ทำให้ทั้งคู่อยู่ร่วมกันในฟิลด์เดียวกันในเลนส์ตากำลังขยายต่ำได้ แม้ท้องฟ้าจะขุ่นมากแต่ยังพอมองเห็นโคคูนแกแลกซี่ด้วยวิธีมองเหลือบ ภาพที่เห็นก็จางและบางมาก เมื่อเพิ่มกำลังขยายก็ภาพดีขึ้นเล็กน้อย ยังต้องมองเหลือบจึงจะเห็น บางครั้งก็ต้องขยับกล้องช่วยเพื่อให้พอจะจับรูปร่างได้ โคคูนกาแลกซี่มีรูร่างเหมือนวงรีที่ถูกจับมาบิดให้โค้งและเรียวลงฝั่งหนึ่ง เป็นกาแลกซี่ที่รูปร่างแปลกที่สุดที่เคยเห็น อันที่จริงโคคูนแกแลกซี่จะประกอบด้วยแกแลกซี่ 2 ตัวคือ NGC4490 เป็นแกแลกซี่ตัวใหญ่ ...